Bilmiyorum siz nasıl kullanıyorsunuz Felek denen kavramı.
Araştırma ve izlenimlerime göre hemen hemen herkesin özellikle şairlerin sıkça kullanmakta oldukları Felek kavramı; Türk Dil Kurumunda da açıklandığı gibi gerçekte Yıldızların döndükleri gökyüzüdür, bunun çoğulu da eflâk’dır.
Felek kelimesi Kur’an-ı Kerîm’de iki yerde geçmektedir. Bunlardan birincisi ;
Vehuve-lleżî ḣaleka-lleyle ve-nnehâra ve-şşemse velkamer(a)(s) kullun fî felekin yesbehûn(e)
“O, geceyi, gündüzü, güneşi, ayı… yaratandir. Her biri bir yörüngede yüzmektedir’ (el-Enbiyâ, 21/33).
İkincisin de ise;
Lâ-şşemsu yenbeġî lehâ en tudrike-lkamera velâ-lleylu sâbiku-nnehâr(i)(c) ve kullun fî felekin yesbehûn(e)
“Ne güneş aya yetişebilir, ne de gece gündüzü geçebilir. Bunların her biri belli bir yörüngede yüzmeğe (akıp gitmeğe) devam ederler” (Yâsin, 36/40) şeklinde zikredilmektedir.
Râgıb el-İsfahânî’nin *müfredatında aynı kelimeyi yıldızların cereyan ettikleri (aktıkları) yer olarak tarif etmiştir; fakat asıl anlatılmak istenen, yıldızların yörüngesi demek olan göktür. Felek kelimesinin kendisi de yıldızları deveran eden gök için kullanılır.
Koca Ragıp Paşa Divanında *;
(Turfe dükkân-ı hikemdir şu kühen tâk-ı felek Ne ararsan bulunur derde devâdan gayrı)
“Şu köhne felek kubbesi tuhaf bir hikmetler dükkanıdır. Onda, derde devadan gayrı ne ararsan bulunur.
Felek, astronomi ile ilgili bir terim olup, yuvarlak hareketlerle akan dünya küresi ve bu kürenin mıntıkası, ay ve güneşle beraber seyyarelerden (gezegenler) her birinin hareket ettiği yörüngesi anlamına gelir (Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I/596).
Füzuli *bir şiirinde felekten bahsederken Kuranın yüklediği anlamla kullanır”Felekler yandı ahımdan muradım şem-i yanmaz mı”ne kadar isabetli bir kullanım .
Çoğunlukla Felek arkasında kader ve Allah kastedilmektedir bilinçli veya bilinçsiz.Çünkü yükledikleri anlamdaki ok orayı işaret etmektedir,Yoksa yörüngenin bu kadar işi becermesi mümkün mü.Bilmeliyiz ki her atomun bir yörüngesi diğer bir anlamla bir feleği vardır.
Bir de dönüp kültürümüzün içine girmiş Felek kavramının hangi anlamları çağrıştırdığı şiirler türküler şarkılar da görelim.
Felek vurmuş taş ile ,Bölemedim felek ile kozumu,Kahpe felek sana nettim neyledim ,Bilmem feleğin kastı ne, Oy Oy Felek Koymadın Gün Görek, Zalım Felek Kemend atmış Boynuma, Zalım Felek Onu çok görme bana, Oy felek ji boy çı te ez hiştim ji hevalan, saymakla bitmez bir çok şarkıda bir çok türküde ve bir çok şiirde felek kavramının arkasına sığınılarak Allah’la savaş var mücadele var isyan var.
Yazımı okuyan arkadaşlarımın sorgulamasını istiyorum, dikkatinizi çekmek isterim, benim hiç bir şiirimde felek kavramını bu şekilde kullanmamışımdır. Felek atomdan yıldızlara kadar her hareketin takip ettiği yörüngedir, bu anlamda kullananlara ne sözümüz olacak, ancak diyorum ki herhangi bir cümlede Felek kavramı kullanılıyorsa irdeleyin sorgulayın hangi anlamı çağrıştırıyor. Herkesin bu konuda duyarlı olmasını öneriyorum. Selamlarımla
FELEK
Kendi feleğinde döner, kâinatta her zerre,
Her biri ayrı dönmekte, günde bilmem kaç kere,
Yeryüzünde her nesne, gökte ise her küre ,
Her biri ayrı dönmekte, günde bilmem kaç kere.
Felekle problemin ne, çekinme açık söyle,
Felek kelimesinin ardına saklanma öyle,
Senin de bir feleğin var, var oldukça dönecek,
Sana bir tavsiyem vardır, feleğini bir izle.
• Râgıb el-İsfahânî : 954 yılı Receb ayının başlarında (Kasım 954) İsfahan’da doğdu/Ö:1108
• Koca Ragıp Paşa (ö. 1763), XVIII. asır Osmanlı tarihinde şairliği kadar hikmet sahibi bir devlet adamı
• *Füzuli:D:1483, Kerbela, Irak/ Ö:1556, Kerbela, Irak
Asıl Adı Mehmed bin Süleyman
